Toplam kalite yönetimi uygulamalarının işletme ve çalışan performansı üzerindeki etkisi: Dış ticaret firmalarındaki durum

Abstract

Merkezinde insan unsurunun bulunduğu toplam kalite yönetimi (TKY), küreselleşmenin ve artan rekabetin de etkisiyle, son yıllarda oldukça önemli bir yönetim yaklaşımı haline gelmiştir. TKY bir örgüte sürekli iyileştirme, hataların engellenmesi ve eğitim gibi prensipleri benimseterek o örgütün verimlilik, etkenlik ve kȃrlılık gibi asli hedeflerine ulaşmasını sağlar. Ancak, TKY uygulamalarının işletme performansı üzerindeki etkisi sektör, firma yapısı ve çalışan profili gibi çeşitli faktörlere göre farklılıklar gösterebilmektedir ve literatürde bu durumu destekleyen çalışmalar mevcuttur. Sunulan çalışma ile, konu üzerinde yapılan önceki çalışmalardan farklı olarak, dış ticaret firmaları özelinde, TKY uygulamalarının hem işletme hem de çalışan performansı üzerindeki spesifik etkilerinin araştırılması hedeflenmiştir. Bu amaçla, İstanbul ilinde faaliyet gösteren dış ticaret firmaları çalışanları ile iletişime geçilmiş ve basit tesadüfi yöntemle seçilen 368 katılımcının TKY uygulamaları ile ilgili tecrübelerini ve algılarını belirlemeye yönelik bir anket çalışması yapılmıştır. Toplanan verinin analizinde bağımsız örneklem t-testi, tek yönlü varyans analizi, Pearson korelasyon testi ve çoklu doğrusal regresyon gibi parametrik istatistiksel tekniklerden yararlanılmıştır. Elde edilen sonuçlarda, TKY uygulamalarının dış ticaret firmalarında işletme performansını olumlu yönde etkilediği ve bu etkinin temel olarak müşteri odaklılık ile personel güçlendirme uygulamaları üzerinden gerçekleştiği görülmüştür. Benzer şekilde, TKY uygulamalarının çalışanların bireysel performansına da olumlu yönde katkı yaptığı; ancak, bu katkının müşteri odaklılık ve personel güçlendirme uygulamalarına ek olarak eğitim uygulamaları üzerinden gerçekleştiği tespit edilmiştir.

With the impact of globalization and increasing competition, total quality management (TQM) has recently become an essential management approach, maintaining the human element at its center. TQM facilitates an organization to achieve its fundamental goals including efficiency, effectiveness and profitability by bringing principles such as continuous improvement, prevention of errors and training into the organization. However, the effect of TQM practices on organizational performance may differ depending on the factors such as sector, firm structure and employee profile, and there are various studies in the literature supporting this fact. In this context, different from the previous studies on the topic, by focusing on foreign trade companies, this research aims to investigate the specific effects of TQM practices on both organizational and individual performances. With this purpose, the employees of foreign trade companies in Istanbul were contacted and a survey was conducted with the contribution of randomly selected 368 participants to understand their experiences and perceptions regarding TQM practices. In the analysis of the collected data, parametric statistical techniques such as independent sample t-test, one-way analysis of variance, Pearson's correlation test and multiple linear regression were used. The results show that TQM practices positively affect the firm performance in foreign trade companies and this effect mainly occurs through the practices of customer-orientedness and personnel empowerment. Similarly, TQM practices also contribute positively to the individual performance of employees; however, it is found that this contribution is realized through the training practice in addition to the practices of customer-orientedness and personnel empowerment.